Indonésiya
Indonésiya, aseng rassemina Répubeliq Indonésiya, iyanaritu séddi nagara makkapulowang ri Asia Tanggara iya dilintasi garisiq hatulisetiwa sibawa engka ri pallawangenna daratang benua Asia sibawa Oséyaniya sehingga rinissengngi sibagé nagara lintasaq banuwa, nenniya pallawangenna Samuddera Pasifiq sibawa Samuddera Hindia.
Indonésiya iyanaritu wanua kaminang mallebbina ri 14 nenniya wanua pulo kaminang mallebbina ri linowé nasibawai 1,904,569 km2, nenniya wanua kaminang maéga puloe ri linowé, nasibawai 17.504 pulo. Aseng lainna iyya ripake ri kapulowang Indonésiya riyaseng Nusantara. Naiyakiya, Indonésiya mancaji nagara mapaddeppungeng pabbanua maka-4 ri lino sibawa pabbanua lettu 275.344.166 tau ri taung 2022. Indonésiya iyanaritu nagara mudduparupa bangngasana, étteniqna, sibawa budayana ri linowé, pappada Amérika Sarikaq. Indonésiya engka parebatasanna sibawa siaré nagara ri Asia Tanggara nenniya Oséyaniya. Indonésiya mapparéntangngi ri daratang sibawa Malaésiya ri Pulo Kalimantang sibawa Sebatiq, sibawa Papuwa Nugini ri Pulo Papuwa, sibawa Timor Léssété ri Pulo Timoroq. Tanété-tanété laingnge iya makkalimana sibawa Indonésiya iyanaritu Singapura, Filipina, Osserali, Tailang, Piyéqnang, Pallau, sibawa wilaya kasatuwang Kapulowang Andamang sibawa Nikobaraq, Indiya.
Indonésiya iyanaritu nagara kasatuwang sibawa bentuq pamarénta répubeliq ri sésé kontitusi iya sa, iyanaritu UUD 1945. Ri tujunna UUD 1945, DPR, DPD, nenniyya Paresideng ripiléi sibawa ripiléi ri laleng appiléng umung. Ibukotana Indonésiya makkokkowé iyanaritu Jakareta. Ri tanggala 18 Januwari 2022, pamarénta Indonésiya napalétté Ibukotana Nusantara iya engkaé ri Pulo Kalimantang, iya mappunnangngi wilaya Kabupaténg Panajang Paseq Iyawang, untuq nasélléi Jakareta mancaji ibukotana baru. Narapi taung 2022, paroséseq paralihang ibukotana mattengngang ripaké.
Sejaranna Indonésiya maéga ripengaruhi polé bangngasa-bangngasa pandatang nenniya panjaja. Pulo-pulo Indonésiya mancaji onrong addangkangeng parellu sipungenna abaq maka-7, iyanaritu sipungenna patettongenna Seriwijaya, kerajaang barecoraq Hindu-Buda iya barepusaq ri Palembang. Kerajaang Seriwijaya nabettuangngi hubunganna agama sibawa addangkangeng sibawa bangngasa Cina, Indiya, sibawa Araq. Agama sibawa adeq Hindu-Buda mallebbangngi, nenniya assimilasi ri kapulowang Indonésiya ri pammulang abaq maka-4 lettu abaq maka-13 Masihi. Purana, tau pabbaluq Supi sibawa Sunni Asseleng natiwi agama sibawa adeqna Asseleng irékéng abaq maka-8 lettu abaq maka-16. Paccappurenna abaq maka-15, bangngasa-bangngasa Éropa lao ri kapulowang Indonésiya sibawa mammusu untuq makkatenning monopoli addangkangeng rampa-rampa ri Maluku sipungenna Samang Panjalajahang. Purana mancaji jajahenna Balanda, Indonésiya, wettuéro riyaseng Hindia-Balanda, mappallebbang kamaredékaang ri paccappurenna Perang Duniya II, tepaqna ri tanggala 17 Agussutuq 1945. Makkotoparo, Indonésiya nakennai siaré tantangang nenniya passaleng mataneq, ripammulai polé bencana alang, perattéq koruqsi masiq, kompeliq sosiyaleng, gerakang séparatisemé, paroséseq démokeratisasi, sibawa périodé pambangunang, parobahang sibawa parekambangang sosiyaleng ékonomi politiq, nenniya modérennisasi magatti.
Indonésiya siyaréq napunnai maéga suku, basa, nenniya 5 agama iya riakuwi. Rilaleng rumpunna bangngasaé, Indonésiya tarediri polé pabbanuwa asseli peribumi iyyanaritu Osseronesiya sibawa Mélanesia iyyanaritu pabbanuwa Osseronesiya iyya kaminang maéga nomoroqna nenniya lebbi maéga monro ri Indonésiya iyajang. Suku Jawa sibawa suku Sunda mabbentuq kalompoq suku bangngasa kaminang maloppo sibawa pareséntase lettu 57% polé risininna pabbanuwa Indonésiya. Samboyang nasiyonalaq Indonésiya, "Binnéka Tunggalaq Ikaq" (silaingeng tapi tetteq séddi), bettuanna kaberagameng sosiyaleng-budaya iya mabbentuq séddi asséddingeng nagara. Rilainnaé punnai tau maéga nenniyya onrong maloppo, Indonésiya punnai tanete iyya nasongkongngi tingkaq kanékaragameng hayati iya kaminang maraja ri linowé.