Akkarungengngé ri Sawitto

Sawitto iyanaritu séddi akkarungeng mariolo ri Tana Ugi ri aba' seppulo lima Maséhi. Naiya onronna makkukkué iyanaritu ri Kabupaténg Pinrang nenniya siarae'-are' wanuwa ri seddéna. Naiya ammula jajingenna Sawitto iyanaritu mappongngi ri engkangenna To Manurungngé ri Cempa, Bacukiki riasengngé La Bangngéngé lao pubainéi padanna to manurung ri Akkajeng, Suppa riasengngé Wé Tépulinge’ tompo’é ri Lawaramparang. Iyanaé Wé Téppulinge’ riaseng sugi’ siomporeng paréwa ulawenna, pada-padanna: oring pulaweng, lowa’ pulaweng, sanru’ pulaweng, nenniya lipa’ lumu’.

Iyanaé La Bangéngé llao mpukke’ tana  riseddié onrong, siaré’-aré’i itanna sawéni tau ri onrongngéro iya tenrisseng apoléngenna, narimakkuannanaro riasenno onrongngé Sawétto iyaré’ga Sawitto bettuanna sawéi tau. Naiya mula ajajingenna Akkarungengngé ri Sawitto siratté-ratté mui akkarungeng-akkarungeng engkaé ri Ajatappareng. Situjui adaé, makkedai adanna lontara’é:

Naiya lontara' attoriolongngé  Sawitto siratté-ratté muni lontara' amanurungengngé ri Ajatappareng apa’ iya ri Sawitto dé amanurungenna arajangngé\ Tomanurungngémi lao makkarungi\ koritu\ Makkonié appongenna lontara' attoriolongngé ri Sawitto\ aja' kumabusung\ aja' kumawedda-wedda\ apa' utanri aju séngkana seng asemmué\ aja' kupallakke-lakkei Puatta Manurungngé ri Cempa Bacukiki\ aja' kumabusung teppu-teppui ri kawa iyanaritu riyasengngé\ La Bangéngé\ iyanaé La Bangéngé riyaseng mula addatuang ri Sawitto.

Naiya Akkarungengngé ri Sawitto malebbi' namadécéngngi onroanna nasaba' mangolo'i ri tasi'é ri aja nenniya mangkulungngi bulu'é ri awang ri lau'. Naiya akkarungengngé ri Sawitto mappakasésséng tanai Tana Toraja nenniya Massénrémpulu ri awang, Akkarungengngé ri Alitta nenniya Rappeng ri alau', Akkarungengngé ri Allita nenniya Suppa ri ri attang, Pasi’ Mangkasa’ nenniya Akkarungengé ri Binuang ri aja.  Mabbicaraki ri tujunna wanuwana iyaré’ga pakkasésséng tanana Sawitto, makkedai adanna lontara’é:

Passaleng pannesaéngngi\ bicarana pakkatétténg tana\ tanaé ri Ajatappareng\ na tanaé ri Menre' naiya pakkatétténg tana Limaé Ajatappareng\ Pitué Babanna Minanga\ Sawitto méwai mappatakkaseng tana Binuang\ iyanaritu gangka natétténg\ ri cori déwataé\ pattawa duwana saloé ri Minanga Karaéng\ lingé lao ura’i’i\ naputana  muni Binuwang\ lingé lao alau’i appunnana muni Sawitto\ agana ri urai salo’i\ tanana Binuwang\ ri alau salo’i tanana Sawitto\ léko-léko’i salo’é\ léko-léko’i tanana Binuwang silaong Sawitto\ niyya pakkatétténg tana\ Suppa na Sawitto\ gangkanna salo’é ri Lapappolo Tétténg\ lao ri Maraule\ malliweng ri Batu Tétténg\ nariwettu massompung lolona tellu Sawitto Suppa Alitta\ naripalalo Suppa ri Sawitto\ makkéloriwi tanaéro ri Ujung nasangadina mappasilaingenni\ Suppa\ ri tanaé tellué\ réwe’itu paimeng ri Sawitto makkinang koro tanaé.

Naiya Akkarungengé ri Sawitto tettongngi polé siaré’-aré’é wanuwa nenniya palili’/lili’. Riasengngé wanuwa iyanaritu asséuwangenna siaré’-aré’ kampong, naiyatosi riasengngé palili’ iyanaritu pattellareng llao ri seddié akkarungeng iyaré’ga wanuwa iya maccinongngé ri akkarungeng battowaé. Naiya lise’na Sawitto iyanaritu:

1. Eppa’é Baté-Baté, iyanaritu: Tiroang, Loloang, Séka, nenniya Lengnga.
2. Tellué Lémbang, iyanaritu: Kadokko, Galangkala, nenniya Pangampara. Iya meto Tellué Lémbang ritella’ palili’ bessinna Sawitto.
3. Lili’ No’é Rakkalana, iyanaritu: Léppangeng, Palétéang, Bailu, Salo, Talabangi, Uru, Malimpung, Péso, Bulu’, Séka, Padangakalu, Punia, nenniya Bua.

Naiya Akkarungengngé ri Sawitto rioloro mai, tarroki’i wékka dua pasilénnereng musu’ méwai to puté mataé, iyanaritu Kompania Balandaé nenniya Anggarisi’é. Mammulanna, ri wettunna Addatuang ri Sawitto La Mattoraja/La Toraja (1652-1677) iyanaé siempe’ Mangkasa’é méwai mammusu’ Kompania Balandaé ri wettunna Musu’é ri Mangkasa’ (1666-1669). Maduwanna, ri wettunna Addatuang ri Sawitto La Kunéng (1812-1837) iyanaé siempe’ Arumponé La Mappasessu To Appatunru, nenniya Arung Tanété La Patau’ méwai mamusu’ Anggarisi’é.

Iyanaé addatuang puraé makkarung ri Sawitto:

1. La Bangéngé
2. La Teddung Lompo
3. La Puté Bulu Lébana Malolié
4. La Palétéyangngé
5. Wé Gémpo
6. La Cella Mata
7. La Pancai Tana
8. Wé Passullé Datu Bissué Daéng Bulaéng
9. La Tenri Pau riyaseng mutoi La Sampo Cacca
10. La Makaksau Tonrawalié
11. Wé  Timé Petta Battowaé
12. La Toraja
13. To Dani
14. La Tenri Tatta Daéng Tomaming
15. La Doko
16. La Kunéng
17. Wé Timé
18. We Cindé
19. La Cibu Tolébaé
20. Wé Passullé Daéng Bulaéng
21. La Tamma
22. Wé Béda
23. Wé Tanri Arung Rappeng
24. Wé Rukiya Bau Bocco.